Performans Temelli Tasarım (Performance Based Design)
Yangın Simülasyonu & Kaçış Simülasyonu
Bağımsız Yangın Danışmanları olarak; Yangın ve Can Güvenliği endüstrisinde tasarım aşamasındaki binaların, yangından korunma açısından uygun olarak inşa edilmesinin önemini sürekli olarak vurguluyoruz. Olası yangına karşı alınacak ilk önlem, tasarım aşamasında alınmalıdır. Peki, Yangın ve Can Güvenliği açısından tasarımları belirleyen yöntemler nelerdir? Yangın ve Can Güvenliği ile ilgili uygulanan yöntemler, Performans Temelli Tasarım (Performance Based Design) ve Standart/Kod Temelli Tasarım (Prescriptive/Code Based Design) olmak üzere iki grupta incelenmektedir.
'Prescriptive Design' yaklaşımında standart/kod içerisinde belirtilen koşullara harfiyen uyulur. (Örneğin; çift yönde kaçış mesafesinin 60 metreyi aşmaması) 'Performance Based Design' yaklaşımında ise standart veya kodlarda belirtilen şartların yerine getirilmesi yerine, yangın mühendisliği yöntemlerinden yararlanılarak binaların güvenli olduğu çeşitli tasarım senaryoları aracılığı ile kanıtlanır. Bu durumda kodlarda belirtilmiş olan koşullarda sapma sağlanması mümkün olabilmektedir. Örneğin; çift yönde kaçış mesafesinin kritik mesafe olan 60 metreyi aşması, ancak kullanılan yöntemlerle binanın güvenli olduğunun kanıtlanması. Böylelikle, özellikle kompleks binaların tasarımında büyük esneklik ve kolaylık sağlanması mümkün kılınabilmektedir.
'Prescriptive Design' yaklaşımında standart/kod içerisinde belirtilen koşullara harfiyen uyulur. (Örneğin; çift yönde kaçış mesafesinin 60 metreyi aşmaması) 'Performance Based Design' yaklaşımında ise standart veya kodlarda belirtilen şartların yerine getirilmesi yerine, yangın mühendisliği yöntemlerinden yararlanılarak binaların güvenli olduğu çeşitli tasarım senaryoları aracılığı ile kanıtlanır. Bu durumda kodlarda belirtilmiş olan koşullarda sapma sağlanması mümkün olabilmektedir. Örneğin; çift yönde kaçış mesafesinin kritik mesafe olan 60 metreyi aşması, ancak kullanılan yöntemlerle binanın güvenli olduğunun kanıtlanması. Böylelikle, özellikle kompleks binaların tasarımında büyük esneklik ve kolaylık sağlanması mümkün kılınabilmektedir.
'Performance Based Design' yaklaşımında;
- Yangın ve dumanın yayılımının ve özelliklerinin incelenmesini sağlayan 'Yangın Simülasyonu'
- Kullanıcıların davranışlarının ve tahliye olanaklarının analiz edildiği 'Kaçış Simülasyonu'
uygulamaları karşımıza çıkmaktadır. Yangın simülasyonu için en çok tercih edilen CFD (Computerized Fire Dynamics) uygulamaları 'FDS (Fire Dynamics Simulator)' ve 'SmartFire' olup, kaçış simülasyonu içinse FDS+Evac, Simulex, STEPS, Pathfinder, vb. birçok modelleme programı kullanılmaktadır.
Günümüzde, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY) 'Performans Temelli Tasarım' yaklaşımına izin vermese de, NFPA, BS gibi uluslararası kabul görmüş standart ve kodlarda bu yaklaşım yıllar öncesinde yerini almıştır. Bu yaklaşımın getirmiş olduğu tasarım kolaylığı ve ilgili standart/kod/yönetmeliklerin izni ile günümüzde özellikle İngiltere, Avustralya, Yeni Zelanda, vs. birçok gelişmiş ülkede bu yöntem sıklıkla kullanılmaktadır. Her ne kadar bu metot, BYKHY içerisinde yer bulmasa da, ülkemizde özellikle otopark katlarında CFD uygulamaları ile yangın simülasyonu yapılarak duman tahliye ekipmanlarının (duman tahliye fanları, jet fanlar, vs.) seçimi yapılmaktadır.
